Ai cũng biết, sau khi Thành đạo và hóa độ được một số đông đệ tử
xuất gia thành tựu Thánh quả, Thế Tôn đã khuyến khích chư vị Tỳ-
kheo “Hãy du hành vì an lạc, lợi ích cho số đông; vì hạnh phúc cho chư
thiên và loài người”. Ở một vài pháp thoại khác, Thế Tôn cũng khuyến
khích các Tỳ-kheo nên du hành vì “ở lâu sinh dính mắc”.
Thế nhưng, trong một năm không phải lúc nào các Tỳ-kheo cũng
du hành giáo hóa độ sanh. Đặc biệt là 3 tháng mùa mưa, Thế Tôn
thường khuyến tấn các Tỳ-kheo nên dừng chân an cư, ở yên một chỗ
tu học, thúc liễm thân tâm, trau dồi giới định tuệ. Bởi lẽ ở lâu một chỗ
thì sinh ra dính mắc mà du hành nhiều rày đây mai đó hoài cũng lắm
gian nan.
Chúng ta hãy cùng nghe Đức Phật dạy về những gian nan của người
đi lại nhiều, đi nhiều khó tu:
“Một thời Phật ở nước Xá-vệ, rừng Kỳ-đà, vườn Cấp Cô Ðộc. Bấy giờ
Thế Tôn bảo các Tỳ-kheo:
- Người du hành nhiều có năm gian nan. Thế nào là năm? Ở đây,
người thường du hành không tụng giáo pháp, quên mất giáo pháp đọc
tụng, chẳng định được ý, đã được tam-muội lại quên mất, nghe pháp
không thể giữ gìn. Ðó là, này Tỳ-kheo! Người du hành nhiều có năm
việc khó này.
Tỳ-kheo nên biết! Người không du hành nhiều có năm công đức.
Thế nào là năm? Pháp chưa từng đắc sẽ được đắc pháp, được rồi
chẳng quên nữa, nghe nhiều có thể gìn giữ, hay được định ý, đã được
tam muội không bị mất nữa.
Ðó là, này Tỳ-kheo! Người không du hành nhiều có năm công đức
này. Thế nên, các Tỳ-kheo! Chớ nên du hành nhiều. Như thế, các Tỳ-
kheo, hãy học điều này.
Bấy giờ các Tỳ-kheo nghe Phật dạy xong, vui vẻ vâng làm”.
(Kinh Tăng nhất A-hàm, tập II, phẩm Ngũ vương, VNCPHVN ấn hành,
1998, tr.291)
Thực tế cho thấy rất rõ ràng, người tu mà đi nhiều và công việc
nhiều quá thì không có thời gian và điều kiện để tụng kinh, đọc sách,
nghe pháp. Nguy cơ hơn, vì không tụng kinh và nghe pháp thường
xuyên nên dẫn đến có thể quên mất giáo pháp đã được nghe trước đó.
Mặt khác, đi nhiều thì đối duyên xúc cảnh nhiều nên khó điều phục
tâm ý hơn. Đặc biệt là đối với người đã đắc định (tam muội) rồi mà
chưa sâu thì có khả năng mất định, khó thiết lập trạng thái nhất tâm.
Ngoài ra, nếu du hành nhiều, dù không quên giáo pháp đi nữa nhưng
vì thiếu duyên nên cũng khó thực hành trọn vẹn lời Phật dạy.
Ngược lại, người biết tùy thời dừng bước chân du hóa để an cư thì
được năm công đức. Nhờ sống chung nên được nghe giáo pháp từ các
bạn đồng tu liên tục trùng tuyên hoặc giảng giải. Ngày trước, khi học
đường Phật giáo chưa thịnh hành thì mùa an cư là dịp may hiếm có để
các hành giả hiểu biết thêm giáo pháp. Nhờ đời sống hướng nội, nên
sau khi được nghe cùng chiêm nghiệm thì hiểu biết và ghi nhớ về giáo
pháp sâu sắc hơn. Mặt khác, nhờ thắng duyên an cư nên những giáo
pháp đã nghe được ứng dụng vào đời sống tu hành rất dễ dàng. Quan
trọng nhất là nhờ ở yên một chỗ nên tâm ý được định tĩnh và năng lực
an trú thiền định ngày càng vững chắc, kiên cố hơn.
Mới hay, tinh thần tu tập của Thế Tôn là trung đạo, tùy duyên mà
bất biến, bất biến mà tùy duyên. Hợp thời thì các Tỳ-kheo du hành và
đúng lúc thì các Tỳ-kheo an cư. Du phương giáo hóa hay dừng bước
an cư đều không ngoài mục tiêu tự lợi và lợi tha. Tùy duyên, linh động
mà thành tựu cả hai công hạnh lợi mình và lợi người chính là đang
thực hành đúng theo lời Phật dạy.
Quảng Tánh
BÀI ĐỌC CHO MỘT TUẦN 